آفازی یا زبان پریشی
آفازی یا زبان پریشی یک اختلال ارتباطی است که به دنبال آسیب مغزی دریک یا چند ناحیه از مراکز زبانی مغز ، رخ می دهد. این اختلال می تواند در ارتباط کلامی ، ارتباط نوشتاری یا هر دوی آنها اختلال ایجاد کند.
آفازی می تواند اینقدر شدید باشد که توانایی ارتباط برقرار کردن بیمار بسیار سخت شود، و یا اینقدر خفیف باشد که بیمار در برخی موارد بسیار خفیف احساس مشکل کند مثلا نتواند برخی کلمات را براحتی به خاطر بیاورد.
برخی از علایم آفازی در بیماران مختلف
ناتوانی در درک زبان
ناتوانی در تلفظ (بدون وجود ضعف در عضلات)
ناتوانی در صحبت کردن خود به خودی
ناتوانی در نامیدن اشیاء
ناتوانی در تکرار کردن
پارافازی کلامی (جایگزینی و استفاده از کلمه یا صداها به جای یکدیگر)
ناتوانی در جمله بندی مناسب
ناتوانی در حفظ قواعد دستوری
ناتوانی در خواندن
ناتوانی در نوشتن
جملات ناکامل
عدم حفظ آهنگ و تون صدا (مثلا جمله ی پرسشی را به صورت معمولی بگوید و شما ندانید الان سوال کرد یا نه!)
محدود شدن خزانه واژگان بیانی (مثلا فقط ۱۰ تا کلمه یا جمله بلد است)
ناتوانی در درک دستورات یا خواسته های دیگران
آفازی چگونه ایجاد می شود؟
مغز دارای دو نیمکره ی چپ و راست است. در بیشتر افراد نیمکره ی مسئول برای صحبت کردن، نیمکره ی چپ است. که به آن نیمکره ی غالب هم می گویند.
در نیمکره ی چپ مناطق زبانی مختلفی وجود دارند که هر یک بخشی از عملکرد گفتار را انجام می دهند. که آفازی در نتیجه ی آسیب به این بخش ها ایجاد می شود.
1. بروکا: بخشی از نیمکره ی چپ است که مسئول بیان کلمات می باشد. یعنی وقتی می خواهیم کلمه ی “توپ” را بگوییم این منطقه الگوی حرکتی آن را برنامه ریزی می کند و می توانیم آن را بگوییم (اگر این بخش درست کار نکند مثلا توپ را می گوییم “پوت”)
2. ورنیکه: بخشی که در درک صحبت دیگران نقش دارد. (اگر درست کار نکند صحبت دیگران را نمی فهمیم! درست مثل اینکه یک ژاپنی با شما صحبت کند)
3. الیاف قوسی: این الیاف ارتباط بین دو بخش بروکا و ورنیکه را برقرار می کنند. در واقع وقتی کسی با شما صحبت می کند شما با ورنیکه آن را درک می کنید، و وقتی بخواهید جواب فرد را بدهید با همکاری ورینکه + الیاف قوسی + بروکا پاسخ فرد را می دهید.
چه بیماری های می تواند منجر به آفازی شود؟
سکته مغزی
ضربه به سر
تومور
بیماری های پیشرونده مغزی
زوال عقل ( مانند آلزایمر و..)
اختلالات متابولیک
عفونت های مغزی
گفتار درمانی در آفازی
درمان جنبه های گفتار و صحبت کردن و همچنین بلع بیمار آفازی برعهده گفتاردرمانگر می باشد.
گفتاردرمان نوع آفازی را تشخیص داده و متناسب با آن برنامه ی درمان بیمار را طرح ریزی می نماید.
برنامه ی گفتاردرمانی چندین جلسه طول می کشد و باید به طور مستمر پیگیری شود. این برنامه ی درمانی با توجه به سطح درک، بیان، خواندن و نوشتن بیمار برنامه ریزی می شود.
در برخی افراد وسعت آسیب به قدری شدید است که ممکن است فرد به تکلم مانند گذشته نرسد.
در افرادی که آسیب حرکتی زیادی نیز دیده اند (مثل افرادی که فلجی در دو سمت بدن دارن) در صورت آفازی شدید، سیستم AAC یا ارتباط جایگزین و افزوده پیشنهاد می شود. به طور کلی این سیستم به فرد کمک می کند تا از حداقل توانایی هایش برای ارتباط برقرار کردن به بهترین نحو استفاده کند.
مهمترین مورد در نتیجه گیری از درمان، شروع زودهنگام درمان و استمرار در آن است!
به طور کلی تا یک سال پس از آسیب، دوران طلایی به حساب می آید. از این جهت بهترین زمان برای بازگردانی مهارت های از دست رفته می باشد. همچنین درمان تکلم بعد از سکته مغزی شرایط مشابهی دارد و بهتر است هرچه سریعتر آغاز شود.
چرا که مغز می تواند تا حد زیادی مهارت های از دست رفته را پس بگیرد. اگرچه ممکن است در موارد شدید، اختلال پایدار شود.
