Cerebral Palsy یا فلج مغزی که به اختصار CP نامیده می شود به گروهی از اختلالات مغزی و سیستم عصبی گفته می شود که در بدو تولد و یا سنین بسیار پایین به وجود می آیند و برای تمام عمر وضعیت حرکت بدن، حفظ تعادل و عملکرد عضلات فرد را دچار اختلال می نمایند.
CP به علت تکامل غیرطبیعی یا آسیب رسیدن به بخشهایی از مغز که حرکات بدن را کنترل می کنند، اتفاق می افتد.
آسیب به قشر حرکتی مغز (Cerebral Cortex) که دستورات مربوط به حرکت عضلات در آنها صادر می شود،باعث اختلال در عملکرد و وضعیت قرارگیری عضلات بدن می شود. این آسیب می تواند ناشی از عدم تکامل قشر حرکتی مغز در دوره جنینی باشد و یا در نتیجه صدمه دیدن این بخش از مغز در هنگام زایمان و یا به علت بیماری های دیگر پس از تولد اتفاق بیافتد. متاسفانه در هر دو شکل مادرزادی و اکتسابی، آسیب وارده به مغز دائمی است و قابل ترمیم نمی باشد. از این رو اختلالات به وجود آمده برای تمام عمر باقی مانده و فرد مبتلا دچار معلولیت های مختلف می شود.
فلج مغزی کودکان را نمی‌توان به طور کامل درمان کرد اما با به‌کارگیری روش‌های توانبخشی می‌توان توانایی‌های کودک را بهبود بخشید. بسیاری از کودکان میتوانند با کمک این درمان‌ها، ناتوانی‌های خود را تا حدود زیادی کنترل و مدیریت کنند و در دوران بزرگسالی زندگی مشابه با زندگی افراد سالم داشته باشند اما اجرای این امر بستگی به زمان شروع درمان و میزان آسیب به مغز دارد.در صورتی که هرچه سریع تر کمک به کودک آغاز شود بهبودی های بیشتری حاصل میشود.
اختلالات گفتاری در کودکان مبتلا به فلج مغزی
همانطور که گفته شد فلج مغزی به دنبال صدمه به بخش کوچکی از مغز که مسئول کنترل حرکات است ایجاد میشود در نتیجه عضلات دستورات غلطی را از بخش های آسیب دیده دریافت میکنند این امر موجب سفت شدن و یا شل شدن عضلات میشود .
در فلج مغزی عضلات فلج نمیباشند ولی اختلالاتی در حرکت و گفتار به وجود می آید .
با توجه به ناحیه آسیب دیده در مغز ، انواع متفاوتی از علائم در کودکان مبتلا به فلج مغزی مشاهده می شود از جمله کاهش قدرت عضلات دستها و پاها به صورت یک طرفه و یا دوطرفه، سفتی و اسپاسم عضلات دستها و پاها و گردن، عدم توانایی در راه رفتن و یا راه رفتن به شکل غیرطبیعی، اشکال و یا عدم توانایی در کنترل ادرار و مدفوع، اشکال و یا عدم توانایی در انجام عمل جویدن و بلعیدن ، اشکال و یا عدم توانایی در تکلم و ....
اختلالات گفتاری اختلالی شایع در میان افراد مبتلا به فلج مغزی است به طوریکه بیش از نیمی از این کودکان از اختلالات گفتاری هم رنج می‌برند.
بنابراین گفتاردرمانی بخش مهمی از پروسه توانبخشی کودکان سی پی را تشکیل میدهد که کمک زیادی به کاهش مشکلات این کودکان و بهبود عملکرد آن ها می کند.
گفتار درمانی در کودکان مبتلا به فلج مغزی
مهارتهای حرکتی دهان ، نیازمند انجام صحیح یک فرایند پیچیده ارسال ودریافت پیامهای عصبی بین مغز و عضلات مختلف( صورت،حلق و حنجره )است. درصورت آسیب به این حرکات صحبت کردن،جویدن و بلعیدن دچار اختلال می شود.
خصوصیات گفتاری کودکان مبتلا به فلج مغزی به دلیل انواع مختلف فلج مغزی بر حسب نوع و شدت و محل ضایعه بسیار متفاوت است.
گفتاردرمانی به کودکان مبتلا به فلج مغزی کمک میکند تا مهارتهای ارتباطی ،گفتار و زبان و همچنین بلع آنها بصورت قابل توجهی بهبود یابد.
تمامی کودکان طبق یکسری الگوهای مشابه توانایی حرف زدن را یاد می‌گیرند. این الگوها در کودکان دارای فلج مغزی ممکن است به‌صورت خودبه‌خود به دست نیاید. آسیب شناسان گفتار و زبان با مداخله به‌موقع میتوانند در به دست آوردن این الگوها کمک بزرگی کنند.
بیماران فلج مغزی در چه حیطه هایی نیاز به گفتار درمانی دارند؟
1. وضوح گفتار : کودکان فلج مغزی ،ممکن است علایمی از ضعف در کنترل حرکتی دهان و ضعف در عضلات سر،صورت و حنجره داشته باشند.این شرایط میتوانند در توانایی تولید حروف،هجاها و کلمات مشکلاتی ایجاد کنند که باعث کاهش وضوع گفتار فرد شود و در نتیجه دیگران به خوبی متوجه صحبت او نمیشوند.ممکن است کودکان دارای فلج مغزی برخی از صداها را به شکل خرابگویی،جابه جایی و یا حذف تلفظ کنند.
2. بلع : ناهنجاری و تاخیر در رشد مهارت های تغذیه و بلع یکی از علایم شایع کودکان فلج مغزی متوسط تا شدید است.کودکان و بزرگسالان دارای فلج مغزی ممکن است به دلیل ضعف در اندام های دهانی قادر به جویدن و بلع غذا بطور مناسب نباشند .گفتار درمانی فلج مغزی،با ارزیابی این کودکان و ارایه برنامه درمانی کمک بزرگی به حل مشکلات بلع آنها میکند.
3. صدا : این افراد مشکلاتی در زیر و بمی بلندی و کیفیت صوت دارند.صدای این افراد ممکن است به یکباره زیر تر یا بم تر از حد عادی شود.ممکن است میزان بلندی صدای آنها به طور نامناسبی بلند یا کوتاه باشدهمچنین ممکن است کیفیت صدای آنها تو دماغی ،نفس آلود و یا خشن باشد.تمرینات گفتار درمانی برای افزایش حجم تنفسی این کودکان میتواند کیفیت صدای بهتری را به ارمغان بیاورد.
گفتار درمانی کودکان مبتلا به فلج مغزی در کلینیک آسان
ما در کلینیک آسان در ویزیت اولیه به ارزیابی کامل کودک مبتلا به فلج مغزی پرداخته و مورادی همچون سوابق بیماری و پرونده پزشکی، معاینه دهانی ، تست های آوایی، ارزیابی نحوه بیان، ارزیابی زبان و روانی گفتار را مدنظر قرار می دهد و پس از بررسی کامل شرایط کودک برنامه درمانی منحصر به هر کودک مبتلا به فلج مغزی را تنظیم و اجرا می کنیم.
