گفتار درمانی برای اختلال تلفظ
یکی از اختلالات گفتاری شایع «اختلال تلفظ در صداهای گفتاری» است به طوریکه كودک نمی‌تواند آن گونه كه بر اساس سن او انتظار می‌رود، تلفظ شمرده و صحيحی را از كلمات ارائه دهد در نتیجه وضوح کلام او کاهش می‌یابد و دیگران متوجه نمی‌شوند که چه می‌گوید.
هر کدام از صداهای گفتاری در سن معینی فراگرفته می‌شوند. برخی صداها مانند صداهای «ب» و «ت» زودتر و برخی صداها مانند صداهای «س» و «ر» دیرتر یاد گرفته می‌شوند. بنابراین اگر کودکی در تلفظ صداهای گفتاری مشکل داشته باشد باید حتما و هرچه سریع‌تر توسط یک گفتاردرمانگر ارزیابی گردد تا مشخص شود آیا عدم توانایی کودک در بیان صداهای گفتاری متناسب با سن وی است و طبیعی تلقی می‌شود یا خیر.
ساده‌ترین مشکلات تلفظی کودکان همان نوک زبانی صحبت کردن کودکان است. در موارد شدیدتر کودک صدایی را جانشین صدای دیگر می‌کند. به عنوان مثال به جای کلمه «کیف» می گوید «تیف»، یا ممکن است کودک کلا صدایی را از کلمه حذف کند، مثلا به جای کلمه «بستنی» بگوید «بتنی».
مراحل گفتار درمانی برای درمان لکنت زبان
اختلال تلفظ و تاثیر آن بر زندگی کودک
شیوع اختلال تلفظ در سنین پیش از مدرسه بیشتر بوده ولی در سنین مدرسه شیوع اختلال تلفظی کاهش می‌یابد. با این وجود گفتن این جمله از طرف والدین که فرزندم بچه گانه صحبت می‌کند و وقتی بزرگ شد خودش صداها را یاد می‌گیرد کاملا اشتباه است. چرا که تاخیر در یادگیری صداها خود زنگ خطری برای مشکلات بعدی کودک است. اول اینکه در بازی با همسالانش، بقیه کودکان متوجه صحبت‌های کودک نخواهند شد و در نتیجه ممکن است از بازی‌ها و ارتباطات اجتماعی طرد شود یا مورد تمسخر قرار گیرد.
این موضوع سبب کاهش اعتماد به نفس کودک و عدم رشد مهارت‌های ارتباطی وی خواهد شد.ثانیا کودکانی که مشکل در تلفظ صداها دارند در برخی مهارت‌های دیگر مانند آگاهی واجی و تمیز شنیداری نیز مشکل دارند. این مهارت‌ها، مهارت‌های پیش نیاز مهارت خواندن و نوشتن هم هستند. بنابراین وقتی این کودکان وارد مدرسه می‌شوند در خواندن و نوشتن نیز مشکلاتی را تجربه می‌کنند. این کودکان ممکن است به عنوان دانش آموز ضعیف قلمداد شوند و والدین به اشتباه با کمک معلم خصوصی یا تمرین‌های زیاد خواندن و نوشتن سعی در رفع مشکل کودکشان داشته باشند.
درحالی که مشکل اصلی کودک ریشه در جای دیگری دارد. احتمالا از دوران تحصیل خود دانش آموزانی را به یاد می‌آوریم که به علت نمره نیاوردن در درس دیکته مجبور به گذراندن مجدد پایه تحصیلی خود می‌شدند در حالی که در سایر دروس نمره قبولی را کسب کرده بودند. آن دانش آموزان مثال متاثرکننده‌ای از کودکان مبتلا به اختلال خواندن و نوشتن هستند که به علت عدم تشخیص مشکلشان، مسیر درمان مناسبی برایشان طی نشده بود.
استفاده از فلش کارت
روی کارت‌ها حروف الفبا را به طور واضح بنویسید و آنها را به کودک خود نشان داده و از او بخواهید تا حرف مورد نظر را به طور صحیح تلفظ کند. به یاد داشته باشید که هدف از این کار یادگرفتن حروف الفبا نیست، بلکه شما باید تلفظ صحیح حروف را به کودک خود آموزش دهید. می‌توانید همین کار را برای کلمات نیز انجام دهید.
تکنیک استفاده از آینه
در این تکنیک شما یک آینه به کودک می‌دهید و ابتدا خودتان یک کلمه را به طور صحیح و شمرده شمرده در آینه تلفظ می‌کنید به طوری که کودک بتواند نحوه قرار گیری زبان و دندان‌های شما را هنگام تلفظ ببیند. سپس از او بخواهید تا همین کار را انجام دهد و به حرکت لب‌ها، نحوه قرار گیری زبان و دندان خودش در آینه دقت کند.
خواندن شعر و قصه
قطعا شعر و قصه یکی از قسمت‌های مهم در گفتار درمانی است. سعی کنید با خواندن شعر یا قصه‌های جذاب و کوتاه، تلفظ صحیح کلمات را به کودک خود آموزش دهید، داستان‌هایی را انتخاب کنید که کلماتی که کودک شما در تلفظ آن مشکل دارد را استفاده کرده است. سپس از کودک بخواهید تا او نیز برای شما یک داستان خیالی بسازد و تعریف کند.
روش تکرار
منظور از روش تکرار، تکرار کلمات و حروفی است که فرزندتان در تلفظ آن مشکل دارد. در این روش شما باید آن کلمه یا حرف مورد نظر را به روش‌های مختلفی استفاده کنید، مثلا در شعر، داستان یا حتی انجام کارهای روزمره. حتی می‌توانید درباره آن کلمه از کودک سوالاتی بپرسید و از او بخواهید این کلمه را در پاسخ خود به کار ببرد.
تمرینات گفتار درمانی برای اختلال تلفظ
گفتار درمانی و اختلال تلفظ کودکان
گفتار درمانی از جمله روش‌هایی است که در درمان اختلال تلفظ نقش بسیار مهمی دارد اما باید این نکته را درنظر بگیرید که این درمان زمان‌بر است. شروع گفتار درمانی در درمان اختلالات در سنین پایین بسیار مهم است.
اگر اختلالات در دوران کودکی درمان نشود، زبان کودک به طور کامل به همان صورت شکل می‌گیرد و درمان آن در بزرگسالی دشوار است و مشکلات زیادی در آینده کودک به خصوص در زمینه تحصیل او ایجاد خواهد شد.
والدینی که فرزندی با اختلال تلفظ دارند بهتر است برنامه گفتار درمانی کودک خود را به طور منظم دنبال کنند. اگرچه ضریب هوشی کودک و تجربه گفتار درمانگر نیز در درمان اختلال بسیار مهم است. اما والدین نیز باید توجه داشته باشند که هرگونه سرزنش یا شرمساری فرزندانشان می‌تواند روند درمان را مختل و به تعویق بیاندازد و می‌توانند با تشویق آنها به بهبود این مشکل در فرزندانشان کمک کنند.
از طرفی متاسفانه در برخی خانواده‌ها خود والدین باعث تشویق اختلال تلفظی می‌شوند. این موضوع زمانی رخ می‌دهد که کودک کلمه‌ای را اشتباه بیان می‌کند و اطرافیان این اشتباه را جالب و خوشایند می‌دانند و با تقلید کردن از کودک و تشویق او به تکرار کلمه باعث باقی ماندن اختلال می گردند. بنابراین صحبت با لحن بچگانه و کلمات اشتباه با کودکان اشتباه رایجی است که بسیاری از والدین انجام می‌دهند. والدین باید بدانند هنگام صحبت یا شعر خواندن و تعریف داستان برای کودک حتماً کلمات را درست و کامل بیان کنند. چراکه در روند رشد طبیعی، کودک با گوش دادن به الگوهای گفتاری محیط اطراف خود، گفتارش را بازبینی و درصورت وجود خطا آن را اصلاح می‌کند. بنابراین یکی از وظایف والدین در برابر کودک خود فراهم نمودن الگوی گفتاری صحیح و غنی برای کودکشان است.
