اکثر کودکان دوره هایی از ناروانی طبیعی را تجربه می کنند. این دوره معمولا کوتاه و گذرا است، اما در بعضی این ناروانی ها ماندگار شده و به لکنت زبان تبدیل می شود و مشکلاتی را برای فرد و خانواده اش ایجاد می کند. خیلی مواقع خانواده ها در مورد لکنت کودکان و نحوه برخورد درست با آن ها نگرانی ها و سوالات زیادی دارند. در این مقاله درمورد لکنت صحبت خواهیم کرد و به سوالات شما پاسخ خواهیم داد.
لکنت چیست؟
لکنت اختلالی است که در طی آن جریان طبیعی گفتار به وسیله ی وقفه هایی به صورت غیرارادی مختل می شود. این وقفه ها شامل تکرار ، کشیده گویی و قفل یا گیر می باشد.
فرد مبتلا به لکنت به این رفتارها به صورت بیان کلمه با فشار ، استفاده از صداهای اضافه ، حرکاتی در تلاش برای رهایی از لکنت واکنش نشان می دهد که این واکنش های نادرست لکنت را شدیدتر و پیچیده تر می کند.
لکنت شامل رفتارهای اصلی ( تکرار ، کشیده گویی و گیر ) و رفتارهای ثانویه ( رفتارهای رهایی ازقبیل پلک زدن، حرکت سر، به میان انداری ها و... رفتارهای اجتنابی) می باشد .
احساسات نیز می تواند لکنت را تسریع و تشدید کند. با تکرار تجربیات منفی نگرش منفی در فرد نسبت به خود و شنوندگان ایجاد می شود که ممکن است منجر به ناتوانی یا معلولیت فرد در اجتماع گردد .
لکنت به طور معمول در چه زمانی شروع می شود؟
شروع لکنت میتواند از ۱۸ ماهگی تا ۱۲ سالگی باشد که اغلب در ۲ تا ۵سالگی رخ می دهد. معمولا بعد از 12 سالگی ابتلابه لکنت زبان دیده نمی شود، مگر در مواردیکه سانحه مغزی جدی اتفاق افتاده باشد. بنابراین لکنت در زمانی که کودک با سرعت زیاد در حال یادگیری زبان است به شکل تدریجی شروع می شود.
آیا لکنت زبان شیوع بالایی دارد؟
میزان شیوع لکنت در جمعیت کلی حدود یک درصد و در پسران سه برابر دختران می باشد. در خانواده هایی که پدر یا مادر سابقه لکنت داشته باشند، احتمال ابتلا در فرزندان سه تا پنج برابر بیشتر از خانواده هایی است که در آن ها مشکلی وجود ندارد.
چرا کودک من لکنت دارد؟
واقعیت آن است که لکنت زبان بر اساس متغیرهایی شامل عوامل ژنتیکی و عوامل محیطی که روی هم تاثیر متقابل دارند به وجود می آید. بعضی کودکان برای ابتلا به لکنت زمینه ارثی دارند. اضطراب و تنش، باعث تشدید لکنت می شود ولی به نظر نمی رسد که در ایجاد آن نقشی داشته باشد. عواملی که سبب بروز اختلال می شوند کاملا با عواملی که سبب تداوم و تشدید آن می گردند متفاوتند و این عوامل ثانویه را می توان تحت کنترل قرار داد.
آیا مشکلات مغزی می تواند سبب بروز لکنت شود؟
گزارش هایی از بررسی های تصویر برداری از مغز براین نکته دلالت دارند که شاید تفاوت های ظریفی درساختار و فعالیت مغزی بعضی بزرگسالان مبتلا به لکنت با سایر افراد وجود داشته باشد، ولی این تفاوت ها نمی تواند بر نوع گفتار فرد موثر و یا عامل لکنت می باشند. مهم آن است که برای کمک به کودک نیازی نیست که منتظر به دست آوردن اطلاعات در مورد علت لکنت باشیم، بلکه اکنون نیز می توانیم به او کمک کنیم.
آیا لکنت می تواند پس از یک حادثه غیر منتظره یا ضربه ناگهانی شروع شود؟
در اغلب موارد شروع لکنت مانند بهبودی آن تدریجی است. لکنت بندرت پس از یک ضربه ناگهانی شروع می شود .
پیش آگهی لکنت زبان و سیر آن چگونه است؟
درمان در تمامی کسانی که پیگیری مناسب دارند و به خوبی تمرینات و تکالیفی که درمانگر به عهده آنها میگذراد موثر است بنابراین شناسایی و مداخله زودرس در این اختلال اهمیت زیادی دارد.
آیا رفتار ما با کودک مبتلا به لکنت مثل سایر کودکان باشد ؟
تمام قوانین، مسئولیت ها، تشویق ها و محدودیت هایی را که در مورد سایر کودکان به کار می برید، برای فرزند مبتلا به لکنت نیز اجرا کنید. او باید خود را مانند بقیه همسن و سالان خود ببیند با این تفاوت که فقط گاهی لکنت پیدا می کند. البته در مواردی باید دقت بیشتری داشته باشید، گاهی انتظارات خارج از توان از وی داشتن، باعث افزایش فشار و تنش و در نتیجه تشدید لکنت او می شود. در کودکی که لکنت دارد، اختصاص دادن زمان کافی برای صحبت کردن وی احساس بهتری را در او ایجاد می کند و می تواند لکنت او را کاهش دهد.
برای کمک به کودک، ما به عنوان والدین چه کارهایی می توانیم انجام دهیم؟
* با آرامش کامل به آنچه کودک می گوید گوش دهید نه به اینکه چگونه می گوید.
* بگذارید خودش حرفش را تمام کند، شما جمله او را کامل نکنید.
* هنگام صحبت کردن با او تماس چشمی داشته باشید.
* کودک زمانی که خودش آغاز به صحبت می کند، راحت تر از زمانی است که از او سوالی پرسیده می شود، پس برای اینکه خودبخود سر صحبت را باز کند، با او در مورد فعالیتهایی که به آن ها علاقه مند است صحبت کنید و در فواصل چند لحظه سکوت کنید تا اگر مطلبی دارد بیان کند.
* برای پاسخ دادن به سوال به کودک فشار نیاورید.
* پس از اینکه صحبتش تمام شد، با آرامش و با به کار بردن تعدادی از لغات خودش به او پاسخ دهید.
* هرگز هنگام صحبت کودک از عباراتی چون زودباش، الان صحبت نکن کار دارم استفاده نکنید.
* هرگز به او نگوییدکه چه کار کند تا لکنت نداشته باشد. عباراتی نظیر یواش، آهسته، نفس عمیق بکش، آرام تر صحبت کن از این قبیلند.
* حداکثر روزی 15 دقیقه را به صحبت آرام با کودک اختصاص دهید. مثلا برای او کتاب بخوانید.
* کودک را در فعالیت هایی که به خوبی از عهده آن ها بر می آید شرکت دهید و توانایی های او را تشویق کنید.
کدامیک از مداخلات والدین می توانند باعث تشدید لکنت زبان گردند؟
* کامل کردن جملات کودک
*دستپاچه کردن و وادار کردن او به تکمیل جملاتش
*قطع کردن نابجای گفتار کودک
* انتقاد مکرر و اصلاح تلفظ صداها و کلمات کودک
* شتاب زدگی در زندگی روزمره
* درخواست اینکه در حضور دوستان، بستگان و یا همسایه ها چیزی را تعریف کند.
برای درمان لکنت زبان کودکان به کجا باید مراجعه کنیم؟
لکنت و درمان آن یکی از حوزه های تخصصی کار گفتار درمانگران می باشد. در مواردی که فشارهای روانی موجود در روابط بین فردی، خانواده و ... در تشدید لکنت دخیل هستند، لازم است مشاوره روانشناسی صورت گیرد . بنابراین در اولین فرصت پس از اینکه علائم لکنت را در کودک خود مشاهده کردید به گفتاردرمانی مراجعه کنید
آیا دارو درمانی در درمان لکنت کمک کننده است؟
دارو درمانی در درمان خود اختلال تاثیری ندارد، مگر اینکه دارو را در مورد اختلالات همراه با این مشکل که روی آن تاثیر منفی می گذارند، به کار ببریم.
طول مدت برنامه درمانی چقدر است؟
در موارد خفیف به خصوص در کودکان پیش دبستانی تنها چند ماه و در موارد شدید در بزرگسالان گاهی ممکن است چند سال به طول می انجامد.
