خانواده‌هایی که فرزندی با لکنت زبان دارند ممکن است برایشان سوالاتی در خصوص نحوه رفتار با کودکشان پیش آید. در این مقاله نکاتی که به این موضوع مربوط میشوند را باهم بررسی خواهیم کرد:
لکنت زبان چیست؟
لکنت زبان به موقعیتی گفته می‌شود که فرد نمی‌تواند جریان طبیعی گفتار خویش را ادامه دهد. وقتی کودکی به طور غیرارادی طولانی‌تر از همیشه صحبت می‌کند یا نمی‌تواند صداهای خاص را تولید یا ادا کند، دچار لکنت زبان شده است.
لکنت زبان معمولا در سنین 3 تا 6 سالگی به تدریج اتفاق می‌افتد اما ممکن است کاملاً ناگهانی نیز رخ دهد. البته به یاد داشته باشید که کودکان در مسیر یادگیری مهارت‌های زبانی ممکن است رفتارهایی مانند تکرار حروف، کشیدن حروف، اشتباهات گفتاری و ... را تجربه کنند که امری طبیعی است!
لکنت اکثرا با تکرار یک حرف خاص مانند "ماما-مان" است و می‌توان گفت معمولا یک حرف را دو تا سه مرتبطه برای بیان یک کلمه تکرار می‌کنند.
دلیل لکنت زبان چیست؟
لکنت ممکن است به دلیل موارد زیادی به وجود آمده باشد، مانند:
- کودک زمانی که در حال یادگیری دستورهای زبانی پیچیده است، دچار لکنت می‌شود،
- این موقعیت به صورت ارثی در خانواده‌ای وجود داشته باشد،
- مشکلات عاطفی و روحی روانی که کودک با آنها روبرو شده و
- ... .
درحقیقت علت دقیق لکنت مشخص نیست اما می‌توان گفت نقصی عصبی است که به دلیل ناهماهنگی در ماهیچه‌های عصبی و عضلات گفتاری پیش می‌آید و طبق تحقیقات بسیاری از کودکانی که دچار لکنت هستند پس از اینکه به بلوغ می‌رسند، این نقص در آنها برطرف می‌شود.
مورد اصلی که در این موقعیت باید به آن توجه کنید نحوه رفتار شما با کودک و آموختن رفتار صحیح به اطرافیان است. زیرا این موارد می‌توانند به سادگی روی بهبود شرایط فرد اثرگذار باشند.
نکاتی در خصوص رفتار والد با کودکی که لکنت دارد
بهتر است پدر و مادرها قبل از به‌کار گیری هر نکته و آموزشی این را بدانند که نه خودشان و نه کودک مقصر چنین شرایطی نیست و با چنین دیدی قصد کمک به کودکشان را نداشته باشند، این شرایط ممکن است برای هر شخصی به وجود آید. چیزی که مهم است یادگیری نحوه صحیح رفتار و کمک به بهبود شرایط کودک است:
با کودک خود بدون عجله صحبت کنید و مکرراً مکث کنید
بلافاصله بعد از اتمام صحبت فرزندتان شروع به صحبت کردن نکنید، چند ثانیه صبر کنید و بعد شروع به صحبت کنید. گفتار آرام و شمرده شما بسیار مؤثرتر از توصیه‌هایی مانند "آهسته تر" یا "عجله نکن و دوباره بگو" خواهد بود.
از فرزندتان کمتر سوال بپرسید
کودکان زمانی که نظرات خود را بیان می‌کنند، خیلی راحت‌تر نسبت به زمانی که باید جواب بزرگترها را بدهند صحبت می‌کنند.
بنابراین به جای سوال کردن، از پیشنهاد دادن، استفاده کنید و زمانی که کودکتان صحبت می‌کند سعی کنید از روش‌های دیگری غیر از سوال پرسیدن به منظور ادامه دادن گفتگو استفاده کنید.
استفاده صحیح از زبان بدن یا Body Language
از حالات صورت و زبان بدن خود استفاده کنید تا در هنگام لکنت به کودک خود بفهمانید که به محتوای پیام او گوش می‌دهید نه به نحوه صحبت او.
وقت گذاشتن برای کودک
هر روز چند دقیقه در زمان مشخصی به صورت اختصاصی برای کودک خود وقت بگذارید و در این مدت به کودک اجازه دهید که هرکاری دوست دارد انجام دهد. بگذارید او شما را در فعالیت‌ها هدایت کند و خودش تصمیم بگیرد که صحبت کند یا نه. وقتی در این زمان خاص صحبت می‌کنید، از گفتار آهسته، آرام و شمرده با مکث‌های فراوان استفاده کنید. این زمان به تدریج می‌تواند به آنها بفهماند که والدین از همراهی با او لذت می‌برند. رفته رفته کودک می‌تواند احساس راحتی کند و در مورد احساسات و تجربیات خود با والدین صحبت کند.
آموزش رفتار صحیح به اطرافیان و دیگر اعضای خانواده
به همه اعضای خانواده کمک کنید تا یاد بگیرند که به نوبت صحبت کنند و گوش دهند. کودکان، به ویژه آنهایی که لکنت دارند، وقتی احساس فشار نمی‌کنند که باید با عجله صحبت کنند و مطمئن هستند که کسی وسط صحبت آنها نمی‌پرد و همه به او گوش می‌دهند، راحت‌تر صحبت می‌کنند.
مشاهده نحوه تعامل خود با فرزندتان
سعی کنید به شکل‌های مختلف این پیام را به فرزندتان انتقال دهید که به او گوش می‌دهید و او زمان زیادی برای صحبت کردن داردو همچنین سعی کنید انتقادات، الگوهای گفتار سریع، وقفه‌ها و سوالات را کاهش دهید.
انتقال احساس پذیرش به فرزند
از مهمترین نکاتی که باید رعایت کنید این است که به فرزندتان بگویید او را همانطور که هست می پذیرید.
گفتار آهسته‌تر و آرام‌تر شما و کارهایی که برای تقویت اعتماد به نفس او به عنوان یک گوینده انجام می‌دهید، احتمالاً تسلط او را افزایش داده و لکنت او را کاهش می‌دهد. با این حال، قوی‌ترین نیرو، حمایت شما از او خواهد بود.
کلام آخر
در نهایت باید بدانید که شرایط کودک شما می‌تواند موقتی باشد و چنین چیزی در گرو یادگیری رفتار صحیح و تمرینات پیوسته است. هیچگاه از لکنت فرزند خود تعریف و تمجید نکنید و یا او را بخاطر این مورد سرزنش نکنید، هردوی این رفتارها می‌تواند تاثیری مخرب در روند بهبود داشته باشد. فقط سعی کنید به کودک بفهمانید که شرایط او را پذیرفته‌اید و او را تحت هر شرایطی حمایت و در جهت بهبود شرایطش تلاش می‌کنید.
همچنین به یاد داشته باشید که زندگی با لکنت زبان ممکن است نسبت به زندگی عادی سخت‌تر باشد اما محدود کننده و بازدارنده نیست و نباید باشد. همچنین بهتر است برای نتیجه بخش بودن تمرینات حتما با یک متخصص گفتار درمانی مشورت کرده و از او کمک بگیرید.
