کودکان در زمان برقراری ارتباط ممکن است از روش‌های مختلفی استفاده کنند که یکی از این روش‌ها استفاده از حرکات بدنی به منظور فهماندن نیازهایشان به دیگران است. امروز در این مقاله در خصوص زبان اشاره نوزادان و کودکان و مفید یا مضر بودن آن برای رشد زبانی کودک با شما صحبت خواهیم کرد.
زبان اشاره کودک چیست؟
در اینجا منظور از زبان اشاره، آن شکل از زبان نیست که افراد مبتلا به افت شنوایی به منظور برقراری ارتباط با یکدیگر به جای زبان بیانی از آن استفاده می‌کنند بلکه مجموعه‌ای از حرکات دستی است که نوزادان به منظور بیان نیازها و شناسایی اشیاء از آن‌ها استفاده می‌کنند. این اشارات جایگزین زبان نیست و فقط نیاز کودک را در مرحله‌ای که هنوز قادر به صحبت کردن نیست، برطرف می‌کند.
آیا باید از زبان اشاره برای برقراری ارتباط با کودک خود استفاده کرد یا خیر؟
استفاده از زبان اشاره در مرحله پیش زبانی باعث تسهیل رشد گفتار خواهد شد یا آنرا متوقف می‌کند؟
فهم کودکان از زبان و مهارت‌های حرکتی‌شان بسیار سریع‌تر از توانایی آن‌ها برای صحبت کردن رشد می‌کند.
آن‌ها قبل از مهارت‌های کلامی ژست‌ها را یاد می‌گیرند و به طور طبیعی بین 4 تا 6 ماهگی از ژست‌ها برای نشان دادن احساسات خود استفاده می‌کنند، این ژست‌ها قبل از شروع مهارت‌های کلامی، برقراری ارتباط را تسهیل می‌کنند.
کودک زمانی که می‌خواهد چیزی بگوید اما قادر به استفاده کلمات به این منظور نیست، ممکن است خسته، ناامید و یا حتی عصبانی شود؛ پس استفاده از اشارات می‌تواند بسیاری از تنش‌های ارتباطی را کاهش دهد و وقتی کودک می‌بیند توانسته آنچه که می‌خواسته را منتقل کند احساس رضایت و موفقیت می‌کند.
همچنین استفاده از اشارات می‌تواند به تقویت ارتباط قوی‌تر کمک کند. بر کسی پوشیده نیست که ارتباطات هسته اصلی رشد کودک است. برقراری ارتباط از طریق زبان اشاره می‌تواند به تقویت پیوند شما با فرزند کوچکتان و ایجاد اعتماد کمک کند و رشد شناختی و عاطفی را بهبود بخشد.
چه موقع از زبان اشاره نوزاد استفاده کنم؟
استفاده از این زبان زمان خاصی ندارد و شما می‌توانید از بدو تولد این روش را اجرا کنید. نکته مهمی که در این خصوص باید به یاد داشته باشید این است که کودک شما تا 6 ماهگی احتمالا هیچ واکنشی به این نوع زبان نشان ندهد ولی در کل سرعت رشد و یادگیری کودکان با یکدیگر متفاوت است و هر کودکی در زمان خاصی پاسخ شما را می‌دهد.
برای شروع این نوع ارتباط گیری سه مرحله وجود دارد:
- استفاده از علائم ساده برای بیان تجربیات و اتفاقات روزانه: در این مرحله باید ابتدا کلمات را به آرامی و بسیار واضح بیان کنید. بهتر است بیشتر از کلماتی استفاده کنید که می‌توانید آن را نشان دهید مثلا میز، کتاب، مامان، بابا و ...
- به صورت روزانه از این روش ارتباطی استفاده کنید و از اطرافیان نیز بخواهید که همین کار را انجام دهند، زیرا در این صورت احتمال اینکه کودک شما زودتر نسبت به این زبان درک پیدا کند بیشتر است.
- موقع صحبت کردن عادی نیز سعی کنید از بدن خود استفاده کنید، اما اگر کودک تا 4 ماه پاسخی به این رفتار شما نداد نگران نباشید و ادامه دهید!
مزایای زبان اشاره کودکان
همانطور که در بخش قبلی گفتیم، مشاهداتی مبنی براینکه زبان اشاره می‌تواند به تقویت مهارت‌های کلامی کودکان کمک کند وجود دارد. از همین رو در این بخش به تعدادی از مزایای دیگر این زبان اشاره می‌کنیم:
پلی برای ارتباط
این زبان به کودک و نوزاد کمک می‌کند تا قبل از اینکه بتواند به صورت کلامی صحبت کند، از طریق اشاره نیازهای خود را به والدش منتقل کند و از طرف دیگر نیز، آموزش‌ها و رفتارهای شخص مقابل را درک کند.
درک دو طرفه
زمانی که کودک شما از این زبان استفاده می‌کند نوعی درک دو طرفه بین والد و کودک ایجاد می‌شود. به همین دلیل شما دیگر زمان کمتری را صذف حدس زدن نیاز کودک می‌کنید و در نهایت تنش‌ها و ناامیدی‌ها کمتر می‌شوند.
ایجاد فرصت‌های بیشتر برای برقراری پیوند
زمانی که کودک از این زبان استفاده می‌کند، می‌تواند از علایقش با شما صحبت کند و پیوند قوی‌تری بین شما و کودک و همچنین بین کودک و چیزی که دوست دارد ایجاد شود. حتی ممکن است در این زمان علایق و استعدادهای واقعی کودک شکوفا شوند.
افزایش رشد شناختی
آیا زبان اشاره کودک می‌تواند قدرت مغز را تقویت کند؟ معمولاً گفته می‌شود که کودکانی که از زبان اشاره کودکانه استفاده می‌کنند دایره لغات گسترده‌تری، همراه با مهارت‌های بهتری در املا و خواندن دارند. همچنین شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد زبان اشاره ممکن است به نمرات IQ بالاتری منجر شود.
تقویت علائم گرسنگی و سیری
محققان استفاده از زبان اشاره کودکانه را به عنوان ابزاری برای کمک به والد کودکی که هنوز صحبت کردن کلامی را یاد نگرفته است معرفی کرده‌اند و همین امر باعث می‌شود تا بفهمند کودک چه زمانی گرسنه است و چه زمانی سیر است.
5 نشانه‌ای که می‌توانید به کودک خود آموزش دهید
- علامت خوابیدن: از این نشانه زمانی استفاده کنید که کودک خسته شده و موقع خواب اوست. این نشانه به شما کمک می‌کند تا هروقت کودکتان خسته است به شما بفهماند.
- کتاب خواندن: اگر کتاب خواندن و قصه گفتن قبل از خواب، یکی از موارد همیشگی قبل از خواب کودکتان است، نشانه‌ای در این رابطه به او آموزش دهید تا بداند این نشانه یعنی زمان خواب فرا رسیده است.
- زمان عوض کردن پوشک: با یاد دادن نشانه پوشک، کودک هر موقع که نیاز به عوض کردن پوشکش دارد، خودش به شما می‌گوید.
- صبح بخیر: نشانه صبح بخیر را با شادی و نشاط به کودکتان آموزش دهید تا تفاوت بین خستگی شب و خوابیدن و انرژی صبح و بیدار شدن را درک کند.
- خوردن: زمانی که کودکتان شروع به خوردن می‌کند از نشانه خاصی استفاده کنید تا هر زمان که گرسنه است با آن نشانه به شما بگوید!
به این ترتیب شما می‌توانید هر نشانه دیگری که در روتین زندگی‌تان دارید و مربوط به نیازهای کودک می‌شود را به او آموزش دهید.
کلام آخر
برخی احساس می کنند که زبان اشاره کودک می تواند گفتار را به تاخیر بیندازد یا رشد زبان را متوقف کند، اما هیچ تحقیق معتبری وجود ندارد که این ادعاها را تایید کند. در واقع، تعداد زیادی از مطالعات نشان می‌دهد که این نوع ارتباط می‌تواند رشد زبان را گسترش دهد و آن را تسهیل کند، در حالی که مطالعات دیگری نشان دادند که استفاده از اشارات هیچ تاثیری بر مهارت‌های زبانی ندارند اما گزارشی مبنی بر مضر بودن آن وجود ندارد. بنابراین، اگر به زبان اشاره کودک علاقه دارید، به یاد داشته باشید که امتحان کردن آن ضرری ندارد.
و نکته اخر اینکه اگر می‌خواهید از زبان اشاره استفاده کنید، مهم است که تا آنجا که ممکن است در مورد این فرآیند یاد بگیرید، ثابت قدم باشید و سعی کنید تمام خانواده را همراه کنید!
