به طور کلی، اغلب مشکلات گفتاری در سنین 2 تا 5 سالگی یعنی زمانی که کوکان در حال فراگیری مهارت‌های کلامی گوناگون، استفاده از لغات جدید، به کارگیری جملات طولانی تر، صحبت در میان جمع و بیان نظرات و افکارشان هستند و ۷ ـ ۵ سالگی یعنی زمان آغاز مدرسه، برانگیختگی برای یادگیری و کنجکاوی، هیجان ناشی از کلاس و درس، کسب مهارت های اجتماعی و ورود به اجتماع بزرگ تر هستند، آغاز می‌شود.
لکنت زبان چیست؟
لکنت زبان، یکی از شایعترین اختلالات گفتاری و ارتباطی بحث برانگیز، پیچیده و چندعاملی است که غالباً در دوران کودکی به علل گوناگون روی می‌دهد. اين اختلال معمولا در سن 2 تا ۵ سالگي در بيشتر از ۸ درصد از كودكان بروز پيدا می‌کند. و از اين تعداد ۸۰ درصد به صورت خود به خود بهبود پيدا می‌كنند و در نهايت ۲۰ درصد باقيمانده دچار لكنت پايدار می‌شوند كه تنها با درمان منسجم گفتاردرمانی می‌وانند بهبود پيدا كنند.
بیش از 80 درصد کودکان دارای لکنت مورد تمسخر قرار می‌گیرند که می تواند اثراتی چون احساس شرم، افسردگی، اجتناب، افزایش لکنت زبان و ... را به همراه داشته باشد. بنابراین هر زمان متوجه شروع لکنت در کودک خود شدید برای درمان اقدام کنید.
بهترین زمان درمان لکنت زبان چه موقع است؟
به طور کلی 2 درصد از بزرگسالان، دارای لكنت می‌باشند و در اثر این عارضه بسياری از جنبه‌های تحصيلی، شغلی و به طور كلی كيفيت زندگی فرد تحت تاثير قرار می‌گيرد.
پیآمدهای لکنت زبان با توجه به نوع شخصیت افراد متفاوت است اما به طور کلی لکنت زبان پیامدهایی نظیر گوشه گیری فرد، کناره گیری از فعالیت‌های اجتماعی، استرس و اضطراب، بدبینی، پرخاشگری، افسردگی، خود کم بینی، عدم پیشرفت در شغل یا حرفه مورد نظر را در پی خواهد داشت بنابراین درمان لکنت برای فرد، خانواده‌اش و جامعه بسیار اهمیت دارد.
با توجه به تحقيقات و شواهد بالينی، بهترين زمان برای درمان لکنت زبان، نزديک‌ترين زمان به شروع لكنت می‌باشد و مداخله زود هنگام اهميت ويژه‌ای را به خود اختصاص می‌دهد. یعنی بهتر است اولین زمانی که احساس کردید کودک شما دارای لکنت زبان شده، برای مشورت با یک متخصص گفتار درمانی اقدام کنید.
با افزايش سن، به علت پیچیده‌تر شدن لکنت، شکل گیری عادات قوی و تاثير لکنت بر جنبه‌های مختلف فردی و اجتماعی، درمان طولانی‌تر و پيچيده‌تر خواهد شد، هرچند در بزرگسالان نيز نتايج مطلوبی در درمان حاصل می‌شود ولی دست‌يابی به نتايج درمان نيازمند صرف زمان و تلاش بيشتری خواهد بود.
پس در کل می‌توان گفت بهترین زمان برای درمان لکنت زبان، همان موقعی است که شما متوجه این عارضه شده‌اید و اقدام و درمان در سنین پایین بسیار موثرتر از سنین بالا است. همچنین در این صورت احتمال بازگشت لکنت به طور محسوسی کاهش می یابد.
اولین علائم لکنت زبان
با اینکه اولین علائم لکنت زبان در افراد مختلف ممکن است متفاوت باشد، اما چند مورد وجود دارد که معمولا در اکثر افراد اتفاق می‌افتد. این علائم عبارتند از:
- تکرار صداها یا هجاهای کلمات: در این مورد فرد ممکن است قسمت‌های خاصی از کلمات، مخصوصا صداها یا حروف اولیه را تکرار کند مانند "ما-مامان"، "با-با-بادکنک" و ...
- کشیدن صداهای کلمات: از دیگر علائم این مشکل، کشیدن صداهای کلمات است مانند "سسسسلام".
- مکث کردن بین کلمات: در چنین وضعیتی انگار فرد وسط گفتن یک کلمه یا گاها جمله گیر کرده است و تلاش می‌کند تا کلمه را از دهان خود خارج کند.
- حرکات غیرمعمول در صورت: فرد ممکن است تنس‌های صورتی، پلک زدن‌های بیش از حد، حرکات غیرعادی لب یا فک و ... را به همراه گیر کردن در کلمات یا جملات داشته باشد.
- کم صحبت کردن: با شروع لکنت، فرد در جمع و حتی بین دوستان و افراد نزدیک خانواده کمتر حرف می‌زند.
- سرخوردگی بخاطر صحبت کردن یا تلاش مشهود برای صحبت کردن: از اولین علائم لکنت زبان می‌توان به سرخوردگی در هنگام صحبت کردن یا تلاش بیش از حد برای برقراری ارتباط کلامی باشد.
اگر این علائم ادامه دار یا تشدید شوند، به ویژه در کودکان خردسال، بهتر است با یک گفتار درمانگر مشورت گنید. همچنین به یاد داشته باشید که حمایت خانواده مهم‌ترین و اولین موردی است که می‌تواند مستقیما روی نتیجه درمان تاثیرگذار باشد.
تمرینات مفید برای بهبود لکنت زبان
ممکن است حس کنید که نیاز دارید علاوه بر جلسات گفتار درمانی، در خانه نیز با کودک خود یا فرد دچار لکنت زبان تمرین کنید. برای این کار لازم است ابتدا از متخصص گفتار درمانی سوال کنید و تمرینات خاصی را تحت نظر ایشان انجام دهید. در حقیقت برای اینکه روی روحیه فرد تاثیر مثبت بگذارید، بهتر است موارد زیر را در قالب تمرینات دائمی رعایت کنید:
- ایجاد یک محیط آرام برای برقراری ارتباط: اولین و مهم‌ترین تمرینی که باید والدین آن‌را فرا بگیرند و سپس اجرا کنند، ایجاد یک محیط امن و آرام برای صحبت کردن فرد دچار لکنت است. به این منظور باید یاد بگیرید که به فرد اجازه صحبت کردن بدهید، وسط حرف او نپرید، جملات یا کلمات او را کامل نکنید و هیچ فشار یا عجله‌ای بر او وارد نکنید.
- تمرین شمرده صحبت کردن: خود شما نیز باید موقع صحبت کردن کاملاً آرام و شمرده شمرده صحبت کنید. بین کلمات به طور طبیعی مکث کنید و به فرد نشان دهید که نیازی به عجله داشتن در صحبت کردن نیست.
- داشتن ارتباط چشمی: در این تمرین شما باید بر چیزی که فرد برای شما تعریف می‌کند تمرکز کنید نه نحوه صحبت کردن او، برای همین بهتر است ارتباط چشمی خود را با او حفظ کنید تا نشان دهنده صبر و درک شما باشد.
- تشویق کردن: فرد را برای صحبت کردن، به اشتراک گذاشتن عواطف و احساسات، گفتن ایده‌ها و افکارش تشویق کنید و به او نشان دهید که این کار او برای شما با ارزش است.
- زمان دادن به شخص: یاد بگیرید که در هنگام صحبت کردن با شخصی که لکنت دارد از محدودیت‌های زمانی استفاده نکنید و به هیچ وجه به آنها فشاری وارد نکنید.
- بازی کردن و آواز خواندن: در کودکان، بازی کردن و آواز خواندن روش بسیار خوبی برای تمرین حرف زدن است. این کار اعتماد به نفس او را برای برقراری ارتباط افزایش می‌دهد. به این منظور بهتر است از کتاب‌های شعر، حرکات موزون و آهنگ‌های شاد استفاده کنید.
و در آخر بدانید که حمایت خانواده و اینکه همه افراد خانواده این موارد را رعایت کنند، بیشتر از هرتمرینی تاثیرگذار است.
همچنین ارائه تمرین‌های تخصصی برعهده گفتاردرمانگر شماست و بهتر است شما بدون مشورت با او وارد این حیطه نشوید.
کلام آخر
در این مقاله در خصوص بهترین زمان برای درمان لکنت زبان، اولین علائم این عارضه و نحوه رفتار با افرادی که دچار چنین بیماری هستند یاد گرفتیم.
شما می‌توانید با حمایت مداوم و استفاده از این شیوه‌ها به افزایش اعتماد به نفس، کاهش ناامیدی و ایجاد ارتباط راحت‌تر و مثبت‌تر کمک کنید. همچنین بهتر است قبل از هر اقدامی با یک گفتار درمانگر متخصص و مجرب صحبت کنید تا کودک شما در سنین کم درمان را آغاز کند و نتایج بهتر و مطلوب‌تری را مشاهده کنید.
