رشد گفتار و زبان در کودکان یکی از مهم ترین مراحل زندگی آن‌هاست که به طور مستقیم بر توانایی ارتباط، یادگیری و پیشرفت آن‌ها تاثیر می‌گذارد. این مهارت‌ها پایه و اساس تعاملات اجتماعی و عاطفی کودک را تشکیل می‌دهند. اما چگونه می‌توانیم به کودکان کمک کنیم تا در این مسیر به بهترین شکل پیشرفت کنند؟
والدین و مربیان با ایجاد محیطی مناسب و استفاده از راهکارهای ساده اما مؤثر می‌توانند نقش کلیدی در تسهیل این فرآیند ایفا کنند. در این مقاله، نکات و توصیه‌هایی برای تقویت رشد گفتار و زبان در کودکان ارائه می‌شود.
اهمیت تعامل در تقویت مهارت‌های زبانی
هیچ چیزی به اندازه تعامل انسانی نمی‌تواند به رشد زبان کودکان کمک کند. گفت و گو با کودک حتی از دوران نوزادی، سنگ بنای مهارت‌های زبانی او را می‌سازد. برای مثال، وقتی والدین در طول روز با کودک خود درباره اشیاء، کارها و احساسات صحبت می‌کنند، دایره واژگان او به تدریج گسترش می‌یابد.
تصور کنید که کودکی در حالی که والدینش به او لبخند می‌زنند، با اشاره به یک اسباب‌بازی تلاش می‌کند آن را توصیف کند. این لحظه، نه تنها فرصتی برای یادگیری زبان است، بلکه حس امنیت و توجه را نیز در کودک تقویت می‌کند. ارتباط چشمی، توجه به پاسخ‌های کودک و واکنش‌های تشویقی می‌تواند این فرآیند را حتی موثرتر کند.
موارد زیر به کودک شما کمک می‌کند تا رشد بهتری در خصوص گفتار و زبان داشته باشد:
- وقتی کودک تازه شروع به آواسازی کرده است، به منظور تشویق صداسازی های کودک، آواهای کودک را دقیقا تقلید کنید سپس به تدریج صداهای جدیدی را به این تکرارها اضافه کنید. این کار باعث افزایش پیچیدگی صداسازی های کودک می شود. همچنین همه اعضای خانواده سعی کنند در حضور کودک از گفتار کودکانه (baby talk) استفاده کنند.در این نوع گفتار کلمات و جملات ساده،کوتاه و تکراری با لحن و آهنگی اغراق امیز بیان می شوند.
- زمان بیشتری را به بازی کردن با کودک خود اختصاص دهید (بازیهایی ارتباطی که حداقل دو نفر در آن نقش فعال دارند).
- سعی کنید زیاد از کودک سوال نپرسید و به جای این کار آنچه کودک قصد بیان آنرا دارد با زبان کودکانه بیان کنید.
- وقتی کودک سعی دارد به وسیله اشاره با شما ارتباط برقرار کند ضمن آنکه میپذیرید و کودک را تشویق می کنید جملاتی ساده را از زبان کودک با آهنگ بیان کنید مثلا کودک به لیوان اشاره می کند و منظورش آب است شما نباید از او سوال بپرسید که "آب میخوای؟ آب بدم؟ " باید طوری القا کنید که کاملا متوجه شده اید و ضمن اینکه دارید به کودک آب میدهید می گویید "مامان آب ...آب بده ...تشنمه..."
- برای کودک کتاب داستان بخوانید و قصه تعریف کنید.
- طبق پژوهش‌های صورت گرفته کاهش زمان تلویزیون دیدن موجب تسهیل رشد گفتاری کودک می شود.
- از طریق تکرار گفته های کودک و افزودن جزئیاتی بر آن، به فرزندتان نشان دهید که به او گوش می دهید و به حرفش علاقه دارید. مثلاً وقتی می گوید: ” گل قشنگ” ، شما بگویید: ” بله، گل قشنگیه. رنگ این گله قرمزه. چه بوی خوبی داره ! علی می خواد گل بو کنه؟ “
- برای کودکتان آواز بخوانید و بازی های انگشتی انجام دهید . اشعارکودکانه مانند اتل متل توتوله .
- مرتب از اتفاقات روزمره با کودک صحبت کنید.
- کارهای مختلفی را به کودکتان بسپارید و درباره نحوه انجام آن‌ها با او حرف بزنید.
حمایت والدین، کلید موفقیت در یادگیری زبان
والدین نقش اصلی را در فرآیند یادگیری زبان کودک ایفا می‌کنند. ایجاد محیطی آرام و غنی از زبان، صبر در پاسخ گویی به تلاش‌های زبانی کودک و تشویق او به بیان احساسات و خواسته‌هایش، از مهم‌ترین راهکارهاست.
برای مثال، اگر کودکی به جای گفتن کلمه‌ای به آن اشاره کند، والدین می‌توانند با آرامش او را تشویق کنند تا نام آن را بیان کند. این روش، کودک را به استفاده از زبان تشویق کرده و اعتمادبه‌نفس او را افزایش می‌دهد.
در پایان
رشد گفتار و زبان در کودکان نه تنها بر مهارت‌های ارتباطی آن‌ها تاثیر می‌گذارد، بلکه بر تمام جنبه‌های زندگی‌شان نیز اثرگذار است. والدین و مربیان با استفاده از روش‌های ساده‌ای مانند تعامل مداوم، کتاب خوانی، موسیقی و بازی، می‌توانند این فرآیند را تسهیل کنند. هر کودکی با سرعت و توانایی خاص خود رشد می‌کند و مهم‌ترین نکته این است که با صبر، عشق و حمایت، او را در این مسیر یاری کنیم.
به یاد داشته باشیم که هر کلمه‌ای که کودک می‌آموزد، پلی به سوی آینده‌ای روشن‌تر است و ما با همراهی او، می‌توانیم نقش سازنده‌ای در ساختن این آینده داشته باشیم.
