تقویت مهارت‌های اجتماعی کودکان طیف اوتیسم

کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم (ASD) نسبت به سایر کودکان زمان بیشتری برای یادگیری مهارت‌های اجتماعی نیاز دارند. می‌توان از استراتژی‌هایی مانند نقش‌آفرینی و مدل‌سازی ویدیویی برای کمک به این کودکان به منظور یادگیری مهارت‌هایی که برای دوست‌یابی و داشتن یک زندگی اجتماعی مثبت نیاز است، استفاده کرد.
در این مقاله انواع روش‌های علمی برای تقویت مهارت‌های اجتماعی کودکان طیف اوتیسم را به شما آموزش می‌دهیم:

مهارت های اجتماعی و اختلال طیف اوتیسم (ASD)

مهارت های اجتماعی به کودکی که دارای اختلال طیف اوتیسم (ASD)  است کمک می‌کند تا بداند در موقعیت‌های اجتماعی مختلف چگونه رفتار کند از جمله: پیدا کردن دوست، یادگیری مهارت‌های جدید و سرگرمی‌ها، گسترش روابط خانوادگی، تقویت احساس تعلق، بهبود مهارت‌های اجتماعی و در نهایت بهبود کیفیت زندگی کودک.

مهارت‌های اجتماعی مورد نیاز کودکان دارای اوتیسم

مهارت‌های اجتماعی که باید در کودکانی که در طیف اوتیسم قرار می‌گیرند تقویت شوند، عبارتند از:

• مهارت های بازی؛ مثلا نوبت گرفتن در یک بازی یا به اشتراک گذاشتن یک اسباب بازی،
• مهارت های مکالمه؛ مثل اینکه در مورد چه چیزی صحبت کند یا  چگونه از زبان بدن استفاده کند،
• مهارت های عاطفی؛ برای مثال، مدیریت احساسات و درک احساسات دیگران،
• مهارت های حل مسئله؛ مثل برخورد با تعارض یا تصمیم گیری در یک موقعیت اجتماعی.

روش‌های تقویت مهارت‌های اجتماعی کودکان طیف اوتیسم 

یادگیری مهارت های اجتماعی برای کودکان مبتلا به ASD آسان نیست، اما می‌توان از استراتژی‌های زیر برای کمک به این کودکان و تقویت این مهارت‌ها استفاده کرد.

بازی کردن با همدیگر

در این روش شما می‌توانید با استفاده از اسباب‌بازی‌ها برای نمایش یک صحنه، مهارت‌های بازی را با کودک تمرین کنید. برای مثال، می‌توانید یک عروسک را در آغوش بگیرید، سپس به عروسک غذا بدهید و آن را بخوابانید. یا یک مهمانی با چند عروسک برگزار کنید، یا با استفاده از یک مجموعه بازی مانند مزرعه، پمپ بنزین یا فرودگاه یک داستان بسازید.
 در حقیقت بازی‌های چند نفره به کودک کمک می‌کند تا رعایت نوبت، کنار آمدن با برد و باخت و پیروی از قوانین را تمرین کند.
 همچنین شویق کودک به دلیل رعایت نوبت و پیروی از قوانین به او کمک می‌کند تا این مسائل را درک کند. برای مثال، می‌توانید بگویید «الان نوبت من است» و «الان نوبت توست». وقتی فرزندتان به شما اجازه می‌دهد نوبتی داشته باشید یا از یک قانون پیروی می‌کند، می‌توانید بگویید «ممنون که نوبت را رعایت میکنی» یا «آفرین ...!»
 تمرین یک مهارت در موقعیت‌های مختلف بازی به کودک شما کمک می‌کند تا استفاده گسترده‌تری از این مهارت را بیاموزد. برای مثال، می‌توانید نوبت گیری را در حین شوت زدن توپ ، غذا دادن به عروسک، یا کنار هم قرار دادن تکه‌های پازل تمرین کنید.

نقش بازی کردن یا role playing

ایفای نقش از دیگر روش‌های تقویت مهارت های اجتماعی کودکان است که می‌تواند به کودک کمک کند تا مهارت‌هایی را که برای بازی و برقراری ارتباط با دیگران به آن نیاز دارد بیاموزد و تمرین کند. برای مثال، قبل از اینکه کودک با همسالانش روبرو شود ، شما می‌توانید یک نقش بازی کنید که در آن کودک پیشنهاد می‌دهد که چه  بازی کنند، یا بازی‌هایی را انجام دهید که ممکن است کودک شما و همسالانش انجام دهند.
همچنین صحبت کردن در مورد چیزهایی مانند آنچه کودک در تلویزیون تماشا کرده یا اتفاقات آخر هفته را تمرین کنید.
برای بچه‌های بزرگ‌تر، می‌توانید موقعیت‌هایی که شامل یک مشکل اجتماعی است را تمرین کنید و  راه‌حل‌های ممکن را نقش‌آفرینی کنید، مانند دوست نداشتن چیزی که برای شام پخته شده است، یا خراب کردن اسباب بازی یکی از دوستان.

استفاده از تصاویر و فیلم به منظور الگو دادن

از مهارت‌های اجتماعی که می خواهید آموزش دهید یا تقویت کنید فیلم بگیرید. به عنوان مثال، می‌توانید با فیلمبرداری از افرادی که به نوبت بازی می‌کنند، رعایت نوبت‌ را آموزش دهید. ویدیو را متوقف کنید و جملاتی مانند «نوبت او»، «نوبت تو» را بگویید. پس از تماشای ویدیو، سعی کنید همان بازی را با فرزندتان انجام دهید و بگویید «نوبت من است»، «نوبت توست».

همچنین می‌توانید با فیلم‌برداری از افراد در موقعیت‌های اجتماعی و پرسیدن سوالاتی از فرزندتان در مورد اینکه او چگونه فکر می‌کند، احساسات را آموزش دهید. ویدیو را متوقف کنید و به لحن صدا، حالات چهره و نشانه‌های بدن فرد اشاره کنید که نشان می‌دهد فرد حاضر در ویدیو چه احساسی دارد. شما می توانید همین کار را با یک برنامه تلویزیونی انجام دهید.
شما همچنین می‌توانید از این استراتژی برای کمک به کودک خود در موقعیت‌های اجتماعی جدید و دشوار استفاده کنید. به عنوان مثال، قبل از اینکه به آرایشگاه بروید، می‌توانید از ساختمان و آنچه فرزندتان هنگام ورود می‌بیند فیلم بگیرید، تا آمادگی لازم را داشته باشد.

بیان داستان‌های اجتماعی

این داستان‌ها می‌توانند به توضیح قوانین اجتماعی کمک کند. برای مثال، می‌توانید از یک داستان برای توضیح اینکه چرا بازی با دیگران مهم است استفاده کنید.

پیام‌ها یا سرنخ‌های دیداری 

این راهنمایی‌ها می‌تواند به تقویت مهارت‌های اجتماعی کودکان طیف اوتیسم کمک کند تا مهارت‌های جدیدی را یاد بگیرند و یا مهارت‌های قبلی را بهتر به خاطر بسپارند. بسته به نیازهای یادگیری کودک، این پیام ممکن است تصاویر، کلمات، چک لیست یا کارت‌های درخواستی باشد.
برای مثال، می‌توانید از کلمات یا تصاویر به‌عنوان پیام‌هایی به منظور یاداوری  موضوعات مختلف گفتگو استفاده کنید، مانند نشان دادن تصویر یک گربه تا به کودک یادآوری کنید که با پدربزرگ و مادربزرگش درباره گربه‌ صحبت کند.
همچنین می‌توانید از پیام‌های تصویری برای کمک به کودک برای یادگیری نحوه انجام یک بازی خاص استفاده کنید. به عنوان مثال، تصاویر می‌توانند مراحل مختلف رستوران بازی را نشان دهند، اول سفارش را بگیرد، بعد غذا بپزد، غذا را سرو کند، میز را تمیز کند، صورتحساب را حساب کند.

تعمیم استفاده از مهارت‌های اجتماعی در موقعیت های مختلف

استفاده از مهارت های اجتماعی که در موقعیت‌های دیگر آموخته‌اند برای کودکان مبتلا به ASD دشوار است. به عنوان مثال، کودک مدادهای خود را در خانه با خواهرش به اشتراک می‌گذارد، اما نمی‌تواند در مدرسه وسایلش را با همکلاسی‌اش به اشتراک بگذارد.
 برای کمک به کودک در استفاده از مهارت‌ها در مدرسه یا هر محیط اجتماعی دیگری بهتر است با معلم مدرسه یا افراد مسئول در آن بخش صحبت کنید تا مطمئن شوید که هر دوی شما از دستورات یکسانی برای تقویت چنین مهارت‌هایی استفاده می‌کنید. همچنین تمرین مهارت‌های اجتماعی یکسان در موقعیت‌های مختلف بسیار کمک کننده است  به عنوان مثال، به اشتراک گذاشتن مداد با دوست  خواهر یا برادر در یک کافه، منزل و مدرسه.

معاشرت با دیگر کودکان

معمولاً کودکان طبیعی می‌توانند الگوهای بسیار خوبی باشند که مهارت‌های اجتماعی خوب را در کودک مبتلا به ASD تشویق ‌کنند. بنابراین سعی کنید در قالب مهمانی یا حضور در پارک و مهد این فرصت را برای کودک فراهم کنید.

کلام آخر

پیروی از این دستورالعمل‌ها به شما کمک می‌کند تا بتوانید در خانه کودک خود را آموزش دهید و مهارت های اجتماعی او را تقویت کنید. قطعا اولین موردی که در به کار بردن این روش‌ها اهمیت دارد مشورت با یک روانشناس خبره و متخصص است تا به شما در پیاده سازی و اجرای صحیح این استراتژی‌ها کمک کند.
همچنین فراموش نکنید که در این راه به هیچ وجه عجله نداشته باشید و با آرامش و ظرافت روی مهارت‌های مورد نیاز کودک دارای اوتیسم کار کنید.