تصور گفتار درمانی بدون حضور گفتار درمانگر ممکن نیست. در واقع روند گفتار درمانی برای درمان اختلالات تلفظ باید توسط گفتار درمانگر دنبال شود. بدون وجود گفتار درمانگر که به انواع اختلالات تلفظ آشنایی دارد و می‌تواند با تکنیک‌های مؤثر و خاص به درمان اختلالات گفتار بپردازد گفتار درمانی بی‌نتیجه خواهد بود. در این مقاله به شکل کامل به اینکه گفتار درمانگر کیست خواهیم پرداخت تا با وظایف این فرد و نقش او در گفتاردرمانی بیشتر آشنا شوید.
به چه کسی گفتار درمانگر می‌گویند؟
گفتار درمانگر یا آسیب‌شناس گفتار و زبان به فردی گفته می‌شود که تخصص و مهارت لازم را جهت تشخیص، ارزیابی و درمان اختلالات گفتاری، زبانی و بلع دارد.
افراد گفتار درمانگر در ایران از دانشگاه‌های علوم پزشکی فارغ‌التحصیل می‌شوند و دارای کارت نظام‌پزشکی هستند که تأییدکننده اعتبار و صلاحیت حرفه‌ای آنها است.
گفتار درمانگران در زمینه‌های فیزیولوژی، آناتومی دهان و نواحی اطراف، و کارکردهای مختلف مغز دانش گسترده‌ای دارند و می‌توانند پس از بررسی مشکلات به درمان اختلالات تلفظ، لکنت زبان، اختلالات روان بودن گفتار و بسیاری مشکلات دیگر بپردازند.
گفتار درمانگران از تکنیک‌های تخصصی و تمرینات هدفمند استفاده می‌کنند تا به بهبود توانایی‌های گفتاری و ارتباطی افراد کمک کنند. این افراد علاوه بر کودکان برای گفتار درمانی بزرگسالان و سالمندان نیز آموزش دیده‌اند و به همین دلیل می‌توانند به درمان مشکلات هر دو دسته سنی بپردازند.
به طور معمول گفتار درمانگر با تیم‌های پزشکی دیگری همچون روانپزشکان، پزشکان مغز و اعصاب، کار درمانگران و فیزیوتراپیست‌ها ارتباط نزدیکی دارد تا با استفاده از یک رویکرد چندجانبه و مؤثر به درمان بیمار کمک کند.
گفتار درمانی چیست؟
گفتار درمانی با بهره‌گیری از روش‌های ارزیابی دقیق و مداخلات درمانی مبتنی بر شواهد علمی، به تشخیص و درمان طیف گسترده‌ای از اختلالات گفتاری و زبانی، از جمله اختلالات لکنت کلامی، اختلالات زبان و صدا، می‌پردازد. متخصصان این حوزه با استفاده از تکنیک‌های متنوعی همچون درمان‌های شناختی-رفتاری، و تکنولوژی‌های نوین، به بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا به اختلالات ارتباطی کمک می‌کنند.
وظایف گفتار درمانگر چیست؟
گفتار درمانگر دارای وظایف خاصی است که به شرح زیر هستند:
ارزیابی و تشخیص اختلالات گفتاری و زبانی
در قدم اول گفتار درمانگر باید قادر باشد تا با استفاده از ارزیابی‌های مختلف و انواع تست‌ها نوع اختلالات گفتاری و زبانی و سپس شدت آنها را تشخیص دهد. به طور معمول ارزیابی‌های گفتار درمانگر شامل بررسی تلفظ، گیرایی و بیانی زبان، روان بودن گفتار و نحوه عملکرد عضلات دهان و گلو است.
طراحی نوع درمان و برنامه‌ریزی برای آغاز گفتار درمانی
یکی دیگر از وظایف گفتار درمانگر این است که یک برنامه درمانی مناسب و شخصی شده را برای بیمار طراحی کند. این برنامه به طور معمول شامل فعالیت‌های مداخله زبان، تمرینات حرکتی دهان و تکنیک‌های تقویت عضلات گفتاری و بلعی است.
اجرای جلسات درمانی
گفتار درمانگر پس از طراحی نوع درمان، جلسات درمانی را به شکل فردی یا گروهی برگزار می‌کند. این جلسات می‌تواند در مدرسه، کلینیک گفتار درمانی در غرب تهران، خانه یا به شکل آنلاین برگزار شود.
مشاور دادن به بیماران و خانواده‌ها و پشتیبانی
یکی از وظایف مهم گفتار درمانگر این است که راهنمایی و مشاوره‌های لازم را به بیمار و خانواده آنها ارائه کند و تکنیک‌ها و استراتژی‌های مختلفی را با آنها در میان بگذارد تا حمایت و روند درمان در خانه نیز دنبال شود.
همکاری با سایر متخصصین
بسیار مهم است گفتار درمانگر با تیم‌های پزشکی و آموزشی دیگر همچون فیزیوتراپیست‌ها، پزشکان مغز و اعصاب، کار درمانگران، معلمان و روانپزشکان همکاری داشته باشد تا در صورت نیاز با این پزشکان به مشورت بنشیند.
پشتیبانی مستمر بیمار
بسیار مهم است گفتار درمانگر به شکل مداوم وضعیت بیمار را بررسی کند و رویکرد درمانی را با توجه به پیشرفت بیمار و یا نیازهای جدید او به روز کند.
بازسازی شرایط زندگی بیماران
گفتار درمانگر همچنین در جهت ایجاد یک شرایط مناسب برای بهبود بیمار، به ارائه مشاوره و راهنمایی به خانواده‌ها و محیط‌های آموزشی می‌پردازد. این کار برای ایجاد محیطی حمایتی و بدون تنش برای بیمارانی با مشکلات گفتاری و بلع بسیار اهمیت دارد.
ویژگی‌های گفتار درمانگر خوب چیست؟
یک درمانگر خوب علاوه بر اینکه باید بتواند وظایف خود را به درستی بشناسد و انجام دهد باید دارای مهارت‌ها و ویژگی‌های زیر نیز باشد تا بتواند به بهترین شکل به روند گفتار درمانی بیمار کمک کند:
داشتن مهارت‌های ارتباطی قوی
بسیار مهم است گفتار درمانگر توانایی برقراری ارتباط مؤثر با مراجعین در سنین مختلف و با توانایی‌های متفاوت را داشته باشد.
صبر و شکیبایی
از آنجایی که فرایند گفتار درمانی یک فرایند زمان‌بر است بسیار مهم است که گفتار درمانگر صبر و حوصله بسیاری داشته باشد و بتواند با مراجعین با سرعت و نیازهای متفاوت به درستی برخورد کند.
انعطاف پذیری و خلاقیت
در گفتار درمانی هر بیمار نسبت به بیمار دیگر دارای نیازهای متفاوتی است. بسیار مهم است گفتار درمانگر با انعطاف‌پذیری خود بتواند روش‌های متفاوتی را در مورد بیماران پیش بگیرد و در روند درمان خلاقیت داشته باشد.
تخصص و دانش به روز
یک گفتار درمانگر خوب باید اطلاعات خود را مدام به روز کند و در مورد تکنیک‌ها و رویکردهای جدید درمانی اطلاعات کافی داشته باشد.شفقت و همدلی
بسیار مهم است گفتار درمانگر بتواند احساسات و شرایط مراجعین را درک کند و با نشان دادن همدلی باعث ایجاد یک رابطه مثبت و مؤثر با مراجعین شود.
توانایی ارزیابی و تشخیص
گفتار درمانگر باید مشکلات گفتاری و زبانی مراجعین را به درستی تشخیص دهد تا روند درمان به شکل درستی ادامه یابد.
مهارت گوش دادن فعال
بسیار مهم است که گفتار درمانگر تکنیک گوش دادن فعال را در خود پرورش داده باشد تا بتواند در هنگام صحبت با مراجعین به شکل دقیق به صحبت آنها گوش دهد و جزئیات صحبت‌های آنها را در نظر بگیرد تا مشکلات را بهتر درک کند.
ویژگی‌های گفته شده به گفتار درمانگر کمک می‌کند تا بتواند با تشکیل یک رابطه درست با بیمار روند گفتار درمانی را به شیوه حرفه‌ای‌تری پیش بگیرد.
گفتار درمانگر در چه مدت زمانی می‌تواند اختلالات گفتاری را درمان کند؟
بسیاری مواقع زمانی که افراد به گفتار درمانگر مراجعه می‌کنند انتظارات نابجایی در مورد طول دوره درمان دارند. باید دانست که در مدت زمان گفتار درمانی عوامل متعددی دخیل هستند و نمی‌توان یک قانون کلی را برای همه در نظر گرفت و از گفتار درمانگر انتظار داشت. عواملی که بر مدت زمان گفتار درمانی تأثیر می‌گذارند موارد زیر هستند:
نوع و شدت اختلال
از آنجایی که اختلالات گفتاری انواع مختلفی دارند طول دوره درمانی آنها نیز متفاوت است. به طور مثال مشکلات تلفظ در بازه زمانی کوتاه‌تری برطرف می‌شود؛ اما برای درمان لکنت به زمان بیشتری نیاز است.
پیش‌زمینه پزشکی
برخی مواقع افراد دارای مشکلات گفتاری دچار بیماری‌های زمینه‌ای همچون ام اس، سکته مغزی یا پارکینسون هستند. این بیماری‌ها می‌توانند بر روی روند گفتار درمانی اثر داشته باشند و آن را طولانی‌تر کنند.
سن فرد
از دیگر عوامل تأثیرگذار بر مدت زمان گفتار درمانی سن فرد است. از آنجایی که کودکان توانایی بالاتری در یادگیری و انعطاف‌پذیری بیشتری دارند مدت زمان درمان آنها کوتاه‌تر است اما بزرگسالان به دلیل تثبیت الگوهای رفتاری نیاز به دوره درمان طولانی‌تری دارند.
پاسخ به درمان
هر فرد به شکل متفاوتی نسبت به درمان پاسخ می‌دهد، برخی به شکل سریع‌تری به درمان پاسخ می‌دهند در حالی که برخی دیگر در پاسخ به درمان کندتر هستند.
فواصل بین جلسات درمان
یکی از نکات بسیار مهم در طول دوره‌های درمانی حفظ تداوم و پیوستگی جلسات درمان است. به طور معمول افرادی که به شکل منظم و مداوم جلسات گفتار درمانی را پیش می‌گیرند سریع‌تر به نتیجه دلخواه می‌رسند.
ارزیابی مداوم
بسیار مهم است تا روند درمان و وضعیت فرد به شکل مداوم توسط گفتار درمانگر بررسی شود و بر اساس نیاز فرد روش‌های درمان به‌روزرسانی گردد.
تمام موارد گفته شده می‌توانند بر روی مدت زمان درمان تأثیر بگذارند و به همین دلیل باید به این نکات در حین درمان توجه داشت.
کلام پایانی
برای رفع اختلالات گفتاری بسیار مهم است که افراد به گفتار درمانگر مراجعه کنند تا روند گفتار درمانی در مورد آنها آغاز شود. گفتار درمانگر به شخصی گفته می‌شود که به شکل علمی مهارت‌های لازم را برای بهبود اختلالات گفتاری و زبانی دارد و می‌تواند پس از تشخیص مشکلات فرد به درمان آنها کمک کند. گفتار درمانگر وظایف متعددی دارد که بدون انجام آنها روند گفتار درمانی به درستی انجام نمی‌شود و به همین دلیل بسیار مهم است تا در هنگام انتخاب گفتار درمانگر به این موارد توجه کرد. با انتخاب یک گفتار درمانگر خوب و با تجربه است که روند گفتار درمانی در مورد کودکان و بزرگسالان می‌تواند به بهترین شکل خود انجام گیرد.
منابع:
